Introductie door Tom van ‘t Hek:

"Zoals Kees van der Staaij de nestor is van de Tweede Kamer, is dit de nestor van de Nederlandse vastgoedsector: Wienke Bodewes. Eerste winnaar van een œuvre-award en geroemd om zijn visie, durf en niet in de laatste plaats zijn uithoudingsvermogen. Vandaag leest hij voor uit eigen werk: van déjà-vu naar point de bascule."

Déjà-vu

In de jaren ’80 startte ik mijn wooncarrière met de koop van een premiekoopwoning in Delft. Het waren de jaren van de kraakbeweging in verweer tegen de woningnood. Huurwoningen waren niet te vinden. Nieuwbouw stagneerde. De bevolking groeide en huishoudens werden kleiner. Speculanten kochten leegstaande panden op met de bedoeling er flink geld mee te verdienen. Kortom: een grimmige cocktail van woningnood en woningspeculatie. En dit alles onder druk van grote bezuinigingen door het kabinet. En een gemeentelijk overheid die bepaalde hoeveel, welk type en in welke prijsklasse gebouwd konden worden.

Alsof er in 40 jaar maar heel weinig is veranderd. De grootste verschillen zijn de grotere welvaart van nu en mijn langere haar van toen. En misschien is ook de woningnood wel groter dan toen. Wachttijden voor een huurwoning bedragen wederom jaren. Doorstroming stagneert en ook nu werken speculanten prijsstijgingen in de hand. En de overheid? Die verliest zich in symptoombestrijding in plaats van grondige analyses. En in stapeling van maatregelen in plaats van in langjarig doorzetten van gedegen ingezet beleid gericht op échte resultaten.

De afgelopen maanden en weken is er politiek lustig tegen elkaar opgeboden met maatregelen voor een betaalbare woningmarkt. Gemeentes deden dat op hun beurt nog eens dunnetjes over met lokale maatregelen. De uitvoerbaarheid daarvan? Daar lijkt niet over nagedacht. Of in elk geval: daar werd niet over gesproken.

Neem de huurbevriezing. Of de overdrachtsbelasting voor starters. Meer dan 500 miljoen euro investeringskracht per jaar verdampt bij huurbevriezing zonder dat er ook maar 1 huis bij komt. En dat was nu juist het doel. En de verhoging van de overdrachtsbelasting? Daarmee is de fondswaarde van woningbeleggers in middenhuur met miljarden geslonken. Maar we wilden toch juist méér woningen voor mensen met een middeninkomen? Kortom: maatregelen die de schaarste vergroten met als gevolg nog snellere prijsstijgingen. Tel uit je winst. Of beter: tel uit je verlies!

Le point de bascule

We moeten nog zien – een dag na de verkiezingen – welke coalitie er de komende weken gesmeed gaat worden. Maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat we op een point de bascule zitten. Meer en meer mensen en organisaties stappen over hun eigen schaduw heen en pakken de uitdagingen echt bij de kop. Marktpartijen, Rijksoverheid en ook gemeenten. Zie de actie agenda woningbouw.

Vooralsnog dringt corona de grootste thema’s van deze tijd naar de achtergrond. Ik ben er van overtuigd dat we corona nog dit jaar grotendeels achter ons laten. Hét moment om de woningmarkt forst in beweging te brengen. Zonder heilige huisjes te sparen. Zonder voorbij te gaan aan grote opgaven zoals de energietransitie, klimaatbestendigheid, biodiversiteit en inclusiviteit. En dit alles circulair in een samenleving waar het gevecht om ruimte, vooral in de steden, enorm is. Meer dan een noodrem – of noodknop zo u wilt - en aanhoudende stapeling van maatregelen, vraagt dit om regie en om stimuleringsmaatregelen en aanjagen van de bouw. Met échte oplossingen gericht op oplossingen voor iedereen. Want starters zijn belangrijk maar ook geholpen met doorstroming. Laten we de handen ineen slaan. Plannen maken die zichzelf kunnen bedruipen. Met grondprijzen die niet langer de hoofdprijs zijn. Zonder beloftes zoals we ze vaak zien in verkiezingstijd maar haalbare en realistische beloftes. In de categorie: haalbare beloftes. Letterlijk en figuurlijk zullen we elkaar de ruimte moeten geven om te leren en te stimuleren.

Een betere wereld? Die begint bij jezelf. Een cliché inderdaad. Maar ook het enige inzicht dat een omslagpunt kan brengen. In het belang van huidige en toekomstige generaties. Zodat de starters van de jaren ’30 – of ze nu kort of weer lang haar hebben – er anders en vooral beter voor staan dan de starters van nu.